Gold Harbor Bay  i Bertrab Glacier, South Georgia.

Dok je Norwegian Star plovio svojom rutom od Antarctica prema Južnoj Americi i najvećoj morskoj luci Argentine, Buenos Airesu, plovili smo pored otoka South Georgia. Nisam mogao, a da se ne prisjetim poznatog istraživača Antactica Sir Ernest Shackletona. Ovaj istraživč poduzeo je četiri expedicije, međutim niti jedna nije ostvarila svoj cilj. Ovaj engleski  istraživač, irskog porjekla, najviše je zapamćen po vođenju expedicije 1914-1916. godine brodom ,,Endurace,,

Rrytviken kitolovna baza uspostavljen 1904., a zatvorena 1966.

(Izdržljivost).  Lagano ploveći pored ostrva mnogi putnici znatiželjno su promatrali krajolik obale, snježnih planinski padina i glečera. A ja sam osjetio onu ljudsku vrstu poštovanja prema tom ostrvu, valjda zbog istraživača koji su u dalekoj prošlosti dolazili, zaustavljali se ili prolazili na svom  putu ka cilju. Prvi ju je otkrio, oplovio i pristao uz njenu obalu, istraživač i moreplovac, James Cook, 1775. godine. Na Južnoj Džordžiji norvežani su uspostavili prvu kitolovnu postaju 1904., tada  najjužnija ispostava civilizacije. 

Drygalski fjord na jugoistočnoj strani ostrva Južne Džordžije.

Shackleton je započinjao svoja istraživačka putovanja na Antactic sa ovog ostrva, a ovdje je i završio 5. Januara 1922. uslijed srčanog udara. Imao je 47 godina kad je pokušao da krene u oplovljavanje sedmog Kontinenta. Sahranjen je na malom groblju u mjestu Grytviken na zahtjev njegove supruge Emily. Ernest Shackleton bio je vodeća osoba u Herojskom dobu istraživanja Antarctica, razdoblju antarctičke povjesti koje je obilježeno ponovljenim expedicijama koje su pokušavale proniknuti u misteriju Kontinenta okovanog ledom. Prva expedicija mu je bila 1902. godine s Robert Scottom na Južni Pol, ali neuspjela. U drugoj expediciji 1907. stigao je na 180 km do Južnog Pola. 

Kompletan tim (28) istraživača pored zarobljenog broda u Wedellov moru 20. oktobra 1915.

Ovoj trećoj expediciji, koja je započela 5. Decembra 1914. sa Južne Džordžije, bila je namjera traverzirati Antarctic pješke iz Wedellova mora preko Južnog Pola do Rossoa zaljeva. Krenuo je s dva broda Endurance i Aurora i s njima da obezbjedi dvije baze na suprotnim obalama najjužnijeg Kontinenta, u Wedellovom i Rossovom moru, a da kopnena expedicija pređe preko kopnenog leda između te dvije tačke tokom antarktičkog ljeta.

Ostatak istzraživačkog tima Sheckletona proveo je više od četiri mjeseca na ostrvu Elefant. 

 Ovaj projekat se nije ostvario, prije svega što se ljeto pokazalo extremno hladno i Vedelovo more ostalo je zaleđeno tokom cijele godine. Njegov brod Endurance ostao je zarobljen ledom 19. Januara 1915. godine. U Septembru 1915., kad je stiglo antaktičko proljeće, led je počeo pucati i sante leda su poćele pritiskati brod . Već 24. Oktobra bok broda je probijen i voda je počela ulaziti. Naređeno je iskrcavanje svega što je bilo potrebno expediciji koja je ostala u kampu  na plutajućem ledu. Brod je potonuo 21. Novembra 19015. godine. Cijela posada prezimila je na ledu čekajući slijedeće proljeće da bi pokušali da se domognu Paulet ostrva udaljenog oko 400 km, a u blizini vrha repa Antarctičkog poluostrva.

Samo zahvaljujući dobroj organizaciji i jakom motivu posada na Elefantu je preživjela.

Međutim morska struja nosla je santu u drugom smjeru, a 9. Aprila 1916. santa se razdvoila te su morali svi u spasilačke čamce koje su pokupili s broda i vukli sa sobom. Nakon pet teških i bolnih dana iscrpljena expedicija stigla je do ostrva Elefant (557 km daleko od potonuća broda). Ostrvo je pusto, negostoljubivo i nenaseljeno. Nakon deset dana oporavka Shackleton je s još pet članova posade krenuo, jednim od čamaca, da traži pomoć na osrtvu South Georgia.  

Nakon iskrcavanja tima na led, prvi s lijev je E.Shackleton, a tim ga je zvao Boss. 

Vrlo riskantna odluka i poduhvat s otvorenim čamcem obaviti plovidbu na udaljenost od 1300 km. Otisnuli su se na more 24. Aprila 1916. Trebalo im je 14 dana dok su stigli do južne obale željenog ostrva u King Haakon Bay. Međutim kitolovna baza nalazila se na suprotnoj strani ostrva. Trebali su savladati ledeni planinski lanac za što im je trebalo 36 sati (da pređu 51 km) dok su stigli u kitolovnu postaju Stromness Bay potpuno iscrpljeni. Shackleton je apelovao kod Čileanske vlasti za pomoć i koja mu je ponudila okeanski mali navy tegljač Yelcho. Yelcho i Britanski kitolovac Southern Sky stigli su do ostrva Elefant 30. augusta 1916. godine i pokupili

Brod Endurance izdržavao je u ledu pod pritiscima santi leda. 

 sve članove (22) posade broda Endurance, a koji su na ostrvu  proveli četiri i po mjeseca. Yelcho je svu expediciju prvo dovezao u Punta Arenas -Patagonia, a nakon nekoliko dana odvezao u Valparaiso u Chile, gdje su toplo dočekani nazad u civilizaciju. 

Među lošim vijestima koje nažalost zasipaju svijetsku javnost nezapaženo prolaze i brojne dobre koje i dalje stižu sa raznih strana svijeta, a koji je i dalje bolji nego što je bio tokom bilo kog perioda ranije istorije ljudske vrste.

Olupina broda Endurance na dnu mora (na dubini 3008 m) snimljena 5. marta 2022. godine.                                          

Jedna od tih lijepih vijesti koja je prošla potpuno ispod radara jeste ona o pronalasku Izdržljivosti ( eng. Endurance), brod velikog polarnog istraživača ser Ernesta Šackletona, potonulog prije 107 godina u Vedelovom moru na domak Atarktika. Ekspedcija nazvana Endurance22, a koju je organizovala fondacija Falklands Maritime Heritage Trust krenula je u Vedelovo more u potragu za brodom. U februaru 2022.gdine, expedicija je krenula iz Kejptauna, nešto nakon 100 godina od Šekletonove smrti, s ciljem da s modernim sredstvima locira olupinu ovog slavnog broda. Međunarodni tim okupio je stručnjake iz desetak zemalja, a pod rukovodstvom britanskog okeanografa prof. Džona Širsa. Koristio je južnoafrički istraživački brod Agulhas ll. Moderna tehnologija pokazala se brzom i efikasnom. Shackletonov brod pronađen je već 5. marta 2022. godine.

Turisti u posjeti grobu E.Shackletona na malom groblju blizu kitolovne baze Grytviken.

Pronalazak broda Endurance, koji je potonuo prije više od 100 godina tokom imperijalne trans antarktičke expedicije Sir Ernesta Shackletona, predstavlja jedno od najznačajnijih otkrića u istoriji polarnih istraživanja. Uprkos tome što se nalazi na ogromnoj dubini, brod je u jednom komadu, stoji gotovo vertikalno na okeanskom dnu bez dramatičnih oštećenja. Čak i samo ime Endurance ugravirano iznad krmenog dijela brodskog korita je čitljiv i neoštećen. 

Shackleton sa još pet ljudi kreće ovim čamcem 24. aprila 1916. ka Južnoj Džordžiji tražiti pomoć u kitolovnoj bazi.

Ovaj brod izgrađen 1912. u Norveškoj bio je najčvršći drveni brod na svijetu u ono vrijeme.

Ništa na olupini nije dirano, s obzirom da je ona, između ostalog, zaštićena Antarktičkim ugovorom kao istorijska lokacija i svojevrsni muzej.

Ova priča o hrabrost, odlučnosti i preživljavanju u najtežim uslovima fascinira ljude širom svijeta. Pronalazak olupine dodatno je oživio interes za ovu nevjerovatnu expediciju.

Pripremio: B.Behrem